Bu rapora ulaşmak için verdiğimiz çabanın sonucunda bu bilgileri bize ulaştıran başta Cangül Acar'a Murat Akgöz ve Umut Toprakakçakaya'ya sonsuz teşekkür ederiz...
Mağaralar ve MTA Karst ve Mağara Araştırma Birimi Hakkında Genel Bilgi
Ülkemizin yaklaşık %40’ı karstlaşmaya uygun karbonat ve sülfatlı kayaçlarla kaplıdır. Toridler, Anatolidler, Pontidler, Kenar Kıvrımları ve Güneydoğu Anadolu Otoktonu olmak üzere belirgin tektonik kuşaklar şeklinde uzanan bu kayaçlar içinde onbinlerce mağara geliştiği tahmin edilmektedir.
Genel olarak, yüzeye açılımı olan ve en az bir insanın sürünerek girebilmesine olanak sağlayan genişlik ve yüksekliğe sahip yeraltı boşluğu olarak tanımlanan mağaralar başta turizm olmak üzere depolamacılık, mağara terapisi, kültür mantarcılığı askeri amaçlı sığınak, lojistik alan temini ile plaser mineral ve yeraltı suyunun belirlenmesine yönelik olarak ekonomik amaçlarla kullanılmaktadır. Aynı zamanda mağaralardaki yerli (damlataş) ve yabancı çökeller yardımıyla bulunduğu bölgenin jeolojik, jeomorfolojik, hidrolojik, hidrojeolojik, depremsellik, antropolojik geçmişi ve ekolojik gelişimine ışık tutar. Bu nedenle mağaraların belirli bir sistem dahilinde bilimsel yöntemlerle incelenmesi, kullanım alanlarının belirlenmesi gerekmektedir. Bu araştırmalar jeoloji mühendisi, hidrojeoloji mühendisi, jeomorfolog ve harita teknikeri gibi farklı disiplinlerin işbirliği ile gerçekleştirilmektedir.
Yapılan araştırmalarda mağaraların ve yakın çevresinin jeolojik, jeomorfolojik, hidrolojik, hidrojeolojik, meteorolojik ve ekolojik özellikleri incelenmektedir. Araştırılması yapılan mağaranın 1/100-1/1000 ölçekli haritaları (plan ve kesitleri) hazırlanarak, mağaranın ekonomik amaçlı kullanım alanları belirlenmektedir. Uzun dönemler boyunca herhangi bir deformasyona uğramadan korunmuş olarak bulunan mağara çökellerinde (sarkıt, dikit, damlataş, kil ve çakıl depoları vb) uygulanan izotop analizleri, radyometrik yaş tayinleri gibi çeşitli yaşlandırma yöntemleri kullanılarak, mağaranın bulunduğu bölgeye ait paleosismoloji ve paleoiklim verileri elde edilmektedir. Mağaraların bulunduğu alanlarda, akiferlerin hidrojeokimyasal özelliklerinin ve kaynak-beslenme havzaları arasındaki ilişkilerin araştırılması amacıyla kaynak ve kuyulardan su örnekleri alınarak; mağaralardan geçen yeraltı sularının hareket yönleri, bu suların olası kirlenme ve koruma alanlarının belirlenmesinin yanı sıra bölgesel ölçekte karst sistemlerinin araştırılmasına yönelik çalışmalar yapılmaktadır.
Giresun İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün Giresun Alucra İlçesi Arda Köyü yakınlarında bulunan bir mağaranın araştırılmasını talep eden yazısına bağlı olarak yapılan çalışmalarla ilgili bilgiler aşağıdadır:
Resim 1: Arda I ve II Mağaralarının yerbuldur haritaları (google earth programından elde edilmiş görüntü)
Arda I Mağarası Jura-Kretase yaşlı kireçtaşları içerisinde, KB-GD yönünde gelişmiş vadi tabanına yakın kaynak konumlu bir mağaradır. Ortalama galeri genişliği 1 m olan mağara oldukça dar geçitlerden oluşmaktadır. Oldukça dar bir geçitten geçilerek 2x3 m boyutlarında bataklık bir alana ulaşılan mağarada Mart 2010 tarihinde yapılan araştırmada mağaradan yoğun bir su çıkışı gözlenirken, Eylül 2010 tarihinde yapılan araştırmada mağarada herhangi bir su izine rastlanmamıştır. Damlataş oluşumları açısından son derece fakir olan ve tamamen dar geçitlerden oluşan mağaranın turizm başta olmak üzere, herhangi bir amaçlı kullanımı söz konusu değildir.
Resim 1: Mağara girişi
Resim 2: Bataklık bölümden geçişi sağlayan dar geçit
Resim 3: Mağaranın aynı zamanda en geniş bölümü olan ana kol
Arda II Mağarası
Jura-Kretase yaşlı kireçtaşları içerisinde KD-GB doğrultulu faya bağlı olarak gelişmiş toplam derinliği 38 m olan 4 katlı bir mağaradır. Oldukça dar bir geçitten geçildikten sonra yaklaşık 5 m’lik bir inişle ikinci kata ulaşılmaktadır. Definecilere ait merdiven ve kazı aletlerine rastlanan bu bölümden bir kişinin dahi zorla geçebildiği bir bölümden yaklaşık 9 m’lik bir inişle üçüncü kata, buradan da yine oldukça dar bir geçitten yaklaşık 24 m’lik bir inişle son kata ulaşılmaktadır. Yer yer damlataş oluşumlarının güzel örneklerinin görülebildiği mağara can güvenliği açısından riskli bir mağaradır. Konusunda uzman araştırmacılar tarafından özel ekipmanlarla girilebilen mağara başta turizm olmak üzere herhangi bir amaçla kullanım için uygun değildir. Gerek riskli olmasından dolayı mağaraya özellikle define amaçlı girişlerin can güvenliği açısından ve gerekse mağaranın mevcut yapısına büyük zararı olan define amaçlı kazıların engellenmesi gerekmektedir.
Resim 1: Mağara girişi
Resim 2: Defineciler tarafından mağaranın ikinci katına ulaşım için kullanılan merdiven
Resim 3: 3. kata ulaşmayı sağlayan oldukça dar geçit
Resim 4: Mağaranın tabanında yer yer bulunan damlataş oluşumları
Kaynak:alucra.com